Był sobie ławnik

  Byłem ławnikiem w sądzie powiatowym w wydziale spraw karnych. Wybrano mnie na kandydata w czasie wiejskiego zebrania niemal przez aklamację. Ktoś tam krzyknął moje nazwisko i wszystkie ręce podniosły się do góry, co mnie zdziwiło, bo wioskowy to ja jestem dopiero od emerytury. Urząd powiatowy prześwietlił mnie na wszystkie sposoby, a tak się akurat złożyło, że przez dziesięć lat wstecz nawet na mandat drogowy się nie załapałem. Mój kontakt z wymiarem sprawiedliwości ograniczał się do znajomości pewnego klawisza w więzieniu w Katowicach. Do doświadczeń w tej materii, bez wątpienia zaliczyłbym kilka odwiedzin w tym więzieniu, na zaproszenie owego kumpla.

  Ławnik to funkcja społeczna, tak zwany niezawodowy członek w składzie orzekającym określany mianem czynnika społecznego. Za każdy dzień  należała mi się dieta i zwrot kosztów przejazdu, w sumie to było osiemdziesiąt złotych... raz w miesiącu, gdyż częściej mnie nie wzywano. Nie powiem, nawet to ciekawe było, choć przy „grubszych” sprawach nachodziły mnie obawy, bo ci osądzani na ugodowych nie wyglądali. Bardziej na rządnych zemsty. Gdybym miał talent, jakąś książeczkę pod tytułem „Pitaval powiatowy” mógłbym napisać, na dodatek nie brakowałoby w niej humoru. Ja wspominam o tym nie bez kozery. Właśnie przed kilkoma dniami przed audytorium Senatu Najjaśniejszej odbyła się rekrutacja na ławników Sądy Najwyższego. Przyznam szczerze, jak na spowiedzi, że żałuję, iż nie miałem okazji tego oglądać „na żywo”, gdyż jak wynika z doniesień medialnych, niezły kabaret to był.

  Nie mogę się powstrzymać przed powtórzeniem kilku „ciekawszy” wypowiedzi, choć pewnie część moich Czytelników jest również czytelnikami portal Oko.Press.pl. Ja bez nazwisk, bo te są raczej nieistotne.
„Zdobywałem doświadczenie i posługiwałem się logiką, dzięki temu mogę teraz podchodzić do spraw wielopłaszczyznowo”;
„Nigdy nie byłem w małżeństwie” – to odpowiedź na pytanie o stan cywilny;
„To pokłosie lat młodzieńczych. Rozważałem bycie prawnikiem, ale zostałem ekonomistą. (...) Jestem bezrobotny od 2012 roku i żyję z oszczędności”;
„Moje doświadczenie to tworzenie kółek PCK i LOP [w szkole – dopisek mój]. (...)  Nigdy nie jest za dużo kontroli społecznej. Miałabym większe zaufanie do takiego sądu z ławnikami” – przecież w sądach zawsze byli ławnicy! Sąd Najwyższy nigdy nie orzekał w jednoosobowym składzie, minimum to trzech zawodowych sędziów;
„Coś jest w tym na rzeczy” – odpowiedź na pytanie, co myśli o sądownictwie. „Sprawiedliwość to wola oddania każdemu, co mu się należy”;
„Nie wiem czy nadaję się na ławnika, ale prawo można doczytać. Wiem co dobre, a co złe. Nauczyłam się tego od dzieci. Pracuję w grupie 3-latków i od nich się tego nauczyłam” (sic!);
„Poszukuję prawdy, lubię oceniać fakty. Ławnik pozwala tę pasję realizować i robi się to dla dobra publicznego”;
„Chcę zobaczyć jak to wygląda z drugiej strony, na sali rozpraw oraz by zdobyć większe doświadczenie” – okazało się, że nie spełnia wymogów formalnych, gdyż jest zatrudniona w NIK, w oświadczeniu napisała, że nie pracuje w takiej instytucji;
„Padło na mnie, nie wiem dlaczego, może to ma jakiś sens” – tłumaczył podpisane przez siebie zgłoszenie z fundacji w zarządzie której zasiada. Przyszedł w sandałach, choć mnie ciekawi, czy miał skarpetki?;
„Nie wiem. Mój adres jest znany każdemu policjantowi” – to odpowiedź na pytanie dlaczego poszukiwała go policja;
„Nie wiem, nie przygotowałem się” – to odpowiedź na pytanie, co sądzi  o reformie sądownictwa.

  To może nie jest takie ważne, ale mnie się wydaje, że kandydaci na ławników Sądu Najwyższego powinni sobą reprezentować jakiś poziom. Ja ich roli nie przeceniam, bo mam takie doświadczenie i wiem, że tam akurat geniuszy prawnych nie potrzeba. W przerwie każdego procesu, sędzia pytał nas o zdanie, wątpliwości wyjaśniał na miejscu mając świadomość, że prawnikami nie jesteśmy. Fakt, mieliśmy prawo do zdania odrębnego, i to zostałoby ujęte w protokole, ale przyznam, że to za mojej kadencji się nie zdarzyło. Półprywatnie sędzia potrafi swoje decyzje wytłumaczyć językiem zrozumiałym nawet dla laika. Gdy mu się zdarzała konieczność uzasadnienia wyroku, to oficjalny język prawniczy czasami przypominał chińszczyznę. A jednak, moje wątpliwości potęguje fakt, że akurat ci kandydaci nie mają pojęcia jaka jest wykładnia konstytucyjnych paragrafów oraz ustaw i innych aktów normatywnych. A przecież, oprócz nadzoru na sądami powszechnymi również do takiego procedowania Sąd Najwyższy jest powołany. Ewidentnie mamy tu przerost formy nad treścią, ale aż tak głęboko nie będę wnikał.

Przypisy:
Wypowiedzi kandydatów pochodzą w większości z: https://oko.press/zaciag-ludowy-do-sadu-najwyzszego-kandydatka-na-lawniczke-sprawiedliwosci-uczyla-sie-od-3-latkow-inna-kandyduje-bo-chce-wiedziec-co-mowic-swoim-uczniom/